Εις μνήμη σεισμού συμμετοχή στο ΙΒ Πανιόνιο Συνέδριο

 Εχω αναφερθεί πολλές φορές στους σεισμούς του '53 που ισοπέδωσαν κι εξαφάνισαν απο προσώπου γης το Άνθος της Ανατολής

Κάθε Αύγουστος, ειναι ένας μήνας μνήμης για την Πόλη που χάθηκε, που δεν ξέρω πώς θα ήταν σήμερα, αλλά ουτε πρόλαβα καν να την γνωρίσω.

Πέρασε σ' εμάς τους μετασεισμικούς μέσα απο τις διηγήσεις των γονέων και παππούδων και πήρε μυθιστορηματικές διαστάσεις και εξιδανικεύτηκε.  

Κοιτώντας όσες φωτογραφίες έχουν διασωθεί, κρίνω οτι σαν Πόλη δεν θάταν βιώσιμη σήμερα με την κοσμοπλημμύρα και τα χιλιάδες αυτοκίνητα, αν ομως δεν συνέβαινε το τραγικό γεγονός, ίσως κατά το παράδειγμα των Ιταλικών Πόλεων, που διατήρησαν το ιστορικό τους Κέντρο και αναπτύχθηκαν εκτός ορίων του, ίσως ηταν μια δεύτερη Κέρκυρα. Αυτο ομως δεν θα το μάθουμε ποτέ, γιατί, άλλα είχε ο Θεός, ή όποιος τλπ, στο μυαλό του κι άλλα έγιναν!

Οπως και νάχει εμείς οι αμέσως μετά τα πρώτα μετασεισμικά χρόνια γεννημένοι που μάθαμε, λατρέψαμε αυτό το χαμένο άνθος, θάμαστε η τελευταία γενιά που το μελετάει και το αναπολεί, κι ας μη το γνωρισε ποτέ.

Το έργο λοιπόν που σας παρουσιάζω σήμερα, είναι ενα Τοπόσημο  της προσεισμικής Ζακύνθου. Η Παληά Βρύση! Ηταν στα όρια του Αιγιαλού  και του Καστρόλοφου. Αριστερά υπήρχε η Στρατα Γκιουστινιάνα των Ενετών, πλακόστρωτο που ανέβαινε στο Κάστρο και την πόλη που περιτοίχιζε και δεξιά η περιοχή λεγόταν Κεραμιδάκι και δεν ήταν και η πιο καλόφημη!

Η Βρύση σήμερα

Η μόνη φωτογραφία της είναι απο το 1949 (αυτή που βλέπετε δεξιά) και βάσει αυτής έγινε το εργο. 

Οταν όμως το ξεκίνησα και αποφάσισα να το κάνω τρισδιάστατο, προέκυψε πρόβλημα πώς θα ενταχθούν τα πετρωτά.

Ετσι το πλάνο άλλαξε και τα πετρωτά έγιναν διαφορετικά, αποδίδοντας όμως τη "μετάφραση" της εικόνας. Ο νερουλάς προέκυψε απο την ταινία του Γρηγόρη Γρηγορίου "Κόκκινος Βράχος" που ηταν μεταφορά στη μεγάλη οθόνη του έργο του Γρηγορίου Ξενόπουλου "Φωτεινή Σάντρη", ταινία επίσης του '49...ποιός να το ξερε! Τέλος πάντων σ αυτή την ταινία υπάρχει ένας άντρας που μεταφέρει δύο πετρόσιγλους πάνω στα σκαλιά της Σαρτζάδας κι έτσι τον αποτύπωσα κι εγω.

Το έργο έγινε επ ευκαιρία του ΙΒ Πανιόνιου Συνεδρίου που θα γίνεται ολοένα στη Ζάκυνθο και έκαναν πρόσκληση σ όλους τους ζακυθινούς καλλιτέχνες να δημιουργήσουν με θέμα "Ομορφη και παράξενη Πατρίδα". 

Απο την  ώρα που το έμαθα δε χρειάστηκε πολύ, σχεδόν αμέσως πήρα την απόφαση του τι θα φτιάξω. Θέλοντας να ξεφύγω απο τα προφανή (Αγιος, Χρυσοπηγή, κ.λ.π.) επέλεξα το θέμα μου κι άρχισα να το δουλεύω. 

Ανήκει στην κατηγορία arte povera γιατί τα υλικά είναι προϊόν ανακύκλωσης, η βάση απο χαρτόνι συσκευασίας, που για ν αποκτήσει μια άγρια υφή τοίχου κόλλησα με κόλλα ντεκουπάζ χαρτοπετσέτα. Στη συνέχεια βάφτηκε με πολλές εναλλαγές χρωμάτων. Το "ξυλινο" μπαλκόνι απο τα προστατευτικά των βελονών των ενέσεών μου, οι πετρούλες, τα γυαλάκια και τα όστρακα απο τη θάλασσα φυσικά και μόνο τα κεραμίδια είναι αγορασμένα απο e- shop

«Και το νερό σταλιά- σταλιά, απ’ τη Παλιά τη Βρύση, χρόνους τώρα σκορπίζεται, πίσω δεν θα γυρίσει…»

Οσο το έβλεπα να εξελίσσεται μ' έπιανε ενας κόμπος στο λαιμό, ίσως γιατί δεν πίστευα ποτέ οτι θα΄χα τη δυνατότητα ν αναπαραστήσω κάτι απο τα χαμένα στο μπουχό του σεισμού με τις δικές μου δυνάμεις. Δεν ειναι το ζητουμενό μου η έγκριση, εγω πέτυχα το σκοπό μου ν' αναγνωρίζεται το έργο μου χωρίς επεξήγηση

Και αφου είχε λήξει η προθεσμία υποβολής αιτήσεων, μου ήρθε ενα δεύτερο e mail  που μ' ενημέρωνε οτι μπορούσα να στείλω και δεύτερο έργο. Και έτσι δημιουργήθηκε το δεύτερο που ήταν απωθημένο χρόνων, Η λεντίκα, που δεν υπάρχει πια παρά μόνο σε παλιές φωτογραφίες και ιστορικές αναφορές. Ωστόσο, για αρκετά μεγάλη περίοδο από τον μεσαίωνα έως και περίπου τον 19ο αιώνα ήταν ένα ιδιαίτερο είδος οχήματος με πρακτική αλλά και συμβολική σημασία. Πόσοι όμως από τους σημερινούς κατοίκους του νησιού γνωρίζουν έστω και βασικά χαρακτηριστικά του «οχήματος» που μετέφερε κάποτε τις αρχόντισσες ;

Σε μια εποχή που οι κοινωνικές ανισότητες ήταν τεράστιες και η δομή της κοινωνίας πολύ πιο οριοθετημένη, η λεντίκα ήταν όχι μόνο ένα περίεργο μέσο μεταφοράς αλλά ακόμη περισσότερο ένα σύμβολο άνεσης και εξουσίας. Οι λεντίκες ήταν ένα απόλυτα απλό «όχημα» μεταφοράς ανθρώπων που κατασκευαζόταν τις περισσότερες φορές από διάφορα είδη ξύλου. Ουσιαστικά επρόκειτο για ένα μικρό κουβούκλιο στο οποίο κάθονταν ο μεταφερόμενος, το οποίο ήταν ενωμένο με δύο μεγάλα σε μήκος και ανθεκτικά δοκάρια. Το ιδιαίτερο αυτό μέσο σήκωναν συνήθως δύο έως τέσσερεις μεταφορείς που μπορεί και να ήταν περισσότεροι σύμφωνα με το μέγεθος και το βάρος της λεντίκας.

εικόνα αναφοράς

Τα μεγέθη, η διακόσμηση και οι παραλλαγές της λεντίκας είναι άπειρες, συνήθως δε επενδυμένες με πολύτιμα υφάσματα και με το οικόσημο της οικογένειας στα πλευρά της.   

Σε εποχές που δεν θυμίζουν ούτε λίγο την σημερινή, οι αρχόντισσες και φυσικά ορισμένοι προύχοντες του νησιού είχαν την πολυτέλεια να μετακινούνται με την χρήση τέτοιων οχημάτων. Σε κάθε περίπτωση ήταν οι μεταφορείς-υπηρέτες που σήκωναν το βάρος κυριολεκτικά και μεταφορικά. 

Οι άνθρωποι που μετέφεραν την λεντίκα δεν είχαν ποτέ την ελευθερία επιλογής και πάντα έκαναν αυτό που έπρεπε, κάτω από τις διαταγές των αφεντικών τους. Μια χαρακτηριστική εκδήλωση των  κοινωνικών ανισοτήτων.

 Η χρήση τους μπορεί σε ορισμένο βαθμό να είχε λογική λόγω του ανύπαρκτου οδικού δικτύου της εποχής, αλλά σε γενικές γραμμές αυτός ο τρόπος μεταφοράς ήταν απόρροια της κυριαρχίας των τάξεων που είχαν οικονομική-πολίτική ισχύ εις βάρος υπηρετών και ευρύτερα ανθρώπων που είχαν μεγάλη βιοποριστική ανάγκη.

Σήμερα η μοναδική λεντίκα του Νησιού που διασώζεται της σεισμικής καταστροφής στο Μουσείο Μπενάκη, είναι της Οικογένειας Ρώμα

Και μια άποψη της έκθεσης των Ζακυνθινών εικαστικών

 στα πλαίσια του ΙΒ Πανιόνιου Συνεδρίου που γίνεται ολοένα στο Δημοτικό Θέατρο Ζακύνθου